Klasyfikacja substancji i mieszanin niebezpiecznych

Właściwa klasyfikacja niebezpiecznych substancji chemicznych jest niezbędna do zapewnienia bezpieczeństwa podczas ich magazynowania, użytkowania i utylizacji czy też transportu. Dzięki niej możliwe jest odpowiednie oznakowanie, etykietowanie oraz wdrażanie środków ostrożności, które minimalizują ryzyko wypadków, a także chronią zdrowie ludzi czy środowiska. Klasyfikacja substancji niebezpiecznych polega na przypisaniu materiałom i mieszaninom określonych kategorii zagrożeń, zgodnie z ich właściwościami fizykochemicznymi, toksykologicznymi tudzież ekotoksykologicznymi.

Kategorie zagrożeń w klasyfikacji substancji niebezpiecznych

W ramach klasyfikacji substancji i mieszanin niebezpiecznych są one przyporządkowywane do jednej lub kilku kategorii zagrożeń, w zależności od ich właściwości czy potencjalnego wpływu na ludzi, środowisko oraz otoczenie fizyczne. Klasyfikacja ta umożliwia właściwe oznakowanie, ocenę ryzyka, a także wdrożenie skutecznych środków ochronnych. Wyróżnia się trzy główne kategorie zagrożeń.

Zagrożenia fizyczne

Zagrożenia fizyczne dotyczą właściwości substancji, które mogą prowadzić do pożaru, wybuchu lub niekontrolowanej reakcji chemicznej. Materiały te wymagają szczególnej ostrożności podczas przechowywania i transportu.

• Substancje i mieszaniny wybuchowe – mogą eksplodować pod wpływem ciepła, tarcia, uderzenia lub płomienia.
• Substancje skrajnie łatwopalne – zapalają się bardzo łatwo w warunkach normalnych, często w temperaturze pokojowej.
• Substancje reagujące z wodą – wchodzą w gwałtowne reakcje z tlenkiem wodoru, wydzielając gazy łatwopalne.
• Substancje utleniające – intensyfikują spalanie innych materiałów, zwiększając ryzyko pożaru.
• Substancje samoreaktywne i piroforowe – ulegają spontanicznej reakcji lub zapaleniu w kontakcie z powietrzem bez źródła zapłonu.

Zagrożenia dla zdrowia

Zagrożenia zdrowotne wynikają z działania substancji chemicznych na organizm człowieka – zarówno przy krótkotrwałym, jak i długotrwałym narażeniu. Można zaliczyć tu materiały, które mogą uszkadzać narządy, wywoływać choroby lub zmiany genetyczne.

• Substancje bardzo toksyczne – mogą prowadzić do śmierci, nawet w małych dawkach.
• Substancje żrące – powodują poważne uszkodzenia skóry, oczu oraz błon śluzowych.
• Substancje drażniące – wywołują miejscowe podrażnienia skóry, oczu i dróg oddechowych.
• Substancje uczulające – mogą prowadzić do reakcji alergicznych, w tym uczulenia skóry czy układu oddechowego.
• Substancje rakotwórcze, mutagenne i reprotoksyczne (CMR) – odpowiedzialne za powstawanie nowotworów, uszkodzenia materiału genetycznego oraz negatywny wpływ na rozrodczość.
• Substancje toksyczne dla narządów docelowych – powodują uszkodzenia konkretnych organów (np. wątroby, nerek) po jednorazowej lub wielokrotnej ekspozycji.

Zagrożenia dla środowiska

Zagrożenia środowiskowe dotyczą wpływu substancji chemicznych na ekosystemy, w szczególności na wodne organizmy i atmosferę. Odpowiednia klasyfikacja, a także oznakowanie tych materiałów są istotne dla ochrony środowiska naturalnego.

• Substancje niebezpieczne dla środowiska wodnego – wykazują toksyczność wobec ryb, glonów, skorupiaków i innych organizmów.
• Substancje zagrażające warstwie ozonowej – przyczyniają się do jej degradacji, coz większa ekspozycję na promieniowanie UV.

-Substancje bioakumulujące się – mają zdolność do gromadzenia w organizmach żywych, poprzez łańcuch pokarmowy, co oznacza, że najbardziej narażone są drapieżniki, w tym człowiek. Bioakumulacja substancji niebezpiecznych może prowadzić do długotrwałego skażenia środowiska oraz poważnych zagrożeń zdrowotnych.

Materiały niebezpieczne klasyfikacja – symbole i oznaczenia

Aby ułatwić identyfikację substancji i mieszanin niebezpiecznych, w systemie klasyfikacji przypisuje się im odpowiednie symbole graficzne. Pełnią one ważną funkcję w oznakowaniu opakowań, etykietowaniu oraz informowaniu użytkowników o potencjalnych zagrożeniach wynikających z kontaktu z danym materiałem. Poniższa tabela przedstawia symbole klasyfikacyjne przypisane do poszczególnych kategorii zagrożeń.

Kategoria zagrożenia	Symbol
Substancje i mieszaniny wybuchowe	GHS01
Substancje i mieszaniny utleniające	GHS03
Substancje i mieszaniny skrajnie łatwopalne	GHS02
Substancje i mieszaniny wysoce łatwopalne	GHS02
Substancje i mieszaniny bardzo toksyczne	GHS06
Substancje i mieszaniny toksyczne	GHS06, GHS07 lub GHS08
Substancje i mieszaniny szkodliwe	GHS07 lub GHS08
Substancje i mieszaniny żrące	GHS05
Substancje i mieszaniny drażniące	GHS07
Substancje i mieszaniny niebezpieczne dla środowiska	GHS09

Do czego się odnosimy:

Dodatkowe zasady przypisywania symboli

Niektóre właściwości substancji wymagają zastosowania symboli dodatkowych lub alternatywnych, w zależności od rodzaju zagrożenia.

Substancjom uczulającym (np. powodującym reakcje alergiczne skóry lub dróg oddechowych) przypisuje się symbol GHS08 (substancja szkodliwa) lub GHS07 (substancja drażniąca), w zależności od intensywności działania.

Substancjom rakotwórczym, mutagennym oraz szkodliwym dla rozrodczości przypisuje się symbol GHS08, w zależności od klasy zagrożenia i poziomu ryzyka.

Zwroty H – szczegółowe informacje o zagrożeniu

Oprócz symboli graficznych substancje niebezpieczne są dodatkowo opisywane przy użyciu tzw. zwrotów H (Hazard Statements) – wskazujących rodzaj ryzyka. Zwroty H rodzaj i poziom zagrożenia, np.:

• H350 – może powodować raka,
• H319 – działa drażniąco na oczy,
• H400 – działa bardzo toksycznie na organizmy wodne.

Zwroty H są przypisane na podstawie klasyfikacji substancji według zagrożeń fizycznych, zdrowotnych i dla środowiska.

Uzupełniane są często przez zwroty P (Precautionary Statements) – czyli środki ostrożności.

chemIQ – wsparcie w klasyfikacji substancji chemicznych

W świecie przemysłu, w którym substancje niebezpieczne są nieodzownym elementem wielu procesów technologicznych, właściwa klasyfikacja chemikaliów to nie tylko obowiązek prawny, ale przede wszystkim kwestia bezpieczeństwa. chemIQ to zaawansowane narzędzie stworzone z myślą o firmach, które chcą skutecznie zarządzać substancjami i mieszaninami chemicznymi zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Jako eksperci w dziedzinie chemikaliów, wspieramy firmy w:

• zgodności z rozporządzeniem CLP,
• identyfikacji zagrożeń oraz odpowiednim oznakowaniu.

chemIQ to nowoczesna platforma do zarządzania substancjami chemicznymi, łącząca funkcje rejestru kart charakterystyki z praktycznymi narzędziami do analizy, klasyfikacji i kontroli ryzyka. System jest idealnym rozwiązaniem dla firm z sektora:

• przemysłu chemicznego i farmaceutycznego,
• produkcji, a także przetwórstwa tworzyw sztucznych,
• motoryzacji oraz magazynowania materiałów niebezpiecznych,
• przemysłu spożywczego bądź kosmetycznego,
• laboratoriów badawczych, uczelni technicznych,
• logistyki, magazynowania i transportu materiałów niebezpiecznych.

Nieważne, czy jesteś producentem, importerem, dystrybutorem, czy dalszym użytkownikiem – chemIQ pomoże Ci spełnić wymogi prawne, zwiększyć bezpieczeństwo i zoptymalizować procesy związane z substancjami niebezpiecznymi.